Antalya Olimpos Tarihçesi çok merak ediliyor. Antalya’nın turistik yerlerinden olan Olimpos ve Çıralı, Yunan Mitolojisi’nden izler taşımakta. Haliyle de Olimpos (Olympos) tarihi ilgi çekiyor. Yunan mitolojisinde Olimpos Tanrıları olarak isimlendirilen 12 tanrı kim? Mitolojide adı geçen Olimpos Antalya Olimpos mu? Peki Olimpos Dağı nerede? Olimpos Dağı Mitoloji’de kaç tane? Haydi, Olimpos Antik Kenti tarihi ve mitoloji hakkında geçmişe bir yolculuk yapalım.
Antalya Olimpos Tarihçesi: Antalya Olympos (Olimpos) tarihi
Eski Yunanca’da Olympos, büyük dağ (ulu dağ) anlamına gelir. Olympos adı dünyada yirmiden fazla dağ ve tepeye verilmiştir. Buradaki antik kente Tahtalı Dağı (eski adı Olimpos Dağı) nedeniyle Olympos antik kenti ismi verilmiştir. Tahtalı Dağı, Olympos’un 10 km kuzeyindedir. Yanartaş, Tahtalı Dağı’nın eteklerinde yer almaktadır.
Antalya Olimpos tarihçesi milattan önce 300 civarında kadar uzanıyor. Olympos, antik Likya uygarlığının en büyük gelişmiş şehirlerinden biridir. Phselis Olimpaşa da komşu bir liman kentidir. Antik Helenistik dönemde Olympos’un kuruluşu, M.Ö. 300 civarında inşa edilmiştir. Tarihi kayıtlara bakıldığında Olympos’un izleri ilk olarak M.Ö. Sicilya’da bir korsan olan Zenicetes’in deniz savaşında yenildiği MS 78’de bulundu. Gemilerini Porto, Cenova ve Sazak gibi gizli limanlarda saklayarak tüm sahili kontrol altına alan Zenektes, Olympos’u başlı başına bir kale haline getirdi. Şehir tekrar Roma egemenliğine girdikten sonra, bir “ager publicus” (satış veya kiralık Roma mülkü) olarak satın alındı.
Korsanların Pers tanrısı Mithras’a garip kurban ayinleri ve gizli ayinler yaptıkları söylenir. Mitres, o yıllarda birçok doğu ülkesinde yaygın olan Pers mitolojisinde Sahruf ve Işık tanrısıdır.
Likya, MS. 43 yılında Roma İmparatorluğu’na katılmıştır. Olympos kentinin koruyucusu olan Yunan tanrısı Hepoaistos için şenlikler düzenlenirdi. Hadrianus’un krallığı MS 130 yılında da kenti ziyaret ettiği kaydedilmektedir.
Roma İmparatorluğu Hristiyanlaşma sürecindeyken, Olympos bir piskoposa ev sahipliği yapıyordu. 3. yüzyıldan itibaren kente sürekli korsan saldırıları sonucunda kentin nüfusu giderek azalmış ve kent eski önemini yitirmiştir.
Olimpos Antik Kenti Tarihçesi ve Kuruluşu
Helenistik dönemde Olympos antik kenti, M.Ö. İlk olarak 300 civarında inşa edilmiştir. Olimpos Antik Kenti, adını eski adıyla Olimpos Dağı olan Tahtalı Dağı’ndan alır. Kentin 10 km kuzeyinde yer alan Tahtalı Dağı, kenarlarında Yanartaş olarak bilinen sonsuz ateşi barındırıyor. Ayrıca Olympos’a 5 km uzaklıktadır. O dönemde yaşayanlar, Olympos’a tapınmak amacıyla Yanartaş’a gitmişlerdir. Olympos’un yanında bulunan Musa Dağı’nda da ibadet amaçlı yapılar bulunmaktadır.
Olympos, antik Likya uygarlığının en önemli şehirlerinden biriydi. Antik Helenistik dönemde kentin kuruluşu, M.Ö. 300 civarında inşa edilmiştir. Büyük İskender’in ilk fetihlerine başladığı yıllarda kış aylarını Olympos’un yanında bir liman kenti olan Phaselis’te geçirdiği bilinmektedir. Olympos ilk kez M.Ö. 78 yılında, Sicilya’daki Roma valisi Servilius Vatia’nın zamanın en büyük korsanı Zenicetes’i bir deniz savaşında yendiği yıl gerçekleşir. Porto, Cenova ve Sazak’ın gizli limanlarında saklayarak bölgedeki tüm kıyı şeridini kontrol altına alan Zenicetes, Olympos’u başlı başına bir kale haline getirdi.
Kent, Roma egemenliğine geri döndükten sonra, bir ‘ager publicus (satış veya kiraya sunulan Roma mülkü) ilan edildi. Korsanların Pers tanrısı Mithras için garip kurban törenleri ve gizli ritüeller düzenlediği söylenir. O yıllarda Matrix, birçok doğu ülkesinde yaygın olarak inanılan Pers mitolojisinde saf ruh ve ışık tanrısıdır. Olympos’ta ayinler ve törenler de yapılırdı. Zeus tanrısı Olympos da kabul edildi. Likya MS. 43 Roma İmparatorluğu’na katıldı. Olympos kentinin koruyucusu olan Yunan tanrısı Hephaistos için şenlikler düzenlenirdi. Ayrıca 130 yılında İmparator Hadrianus’un şehri ziyaret ettiği bildirilmektedir. Bir süre Olympos’ta kaldı.
Roma İmparatorluğu Hristiyanlaşma sürecindeyken, Olympos bir piskoposa ev sahipliği yapıyordu. Kente 3. yüzyıldan beri devam eden korsan saldırıları sonucunda kentin nüfusu giderek azalmış ve kent eski önemini yitirmiştir. 11. ve 12. yüzyıllarda Ceneviz, Venedik ve Rodos şövalyeleri tarafından yeniden inşa edilen kent, Haçlı Seferleri sırasında ticaret limanı olarak kullanılmıştır. Olimpos kasabası, 15. yüzyılda Osmanlı Donanması’nın Doğu Akdeniz’i ele geçirmesiyle terk edildi.
Olimpos Dağı nerede? Olimpos Dağı Mitoloji
Antik çağda kaynaklara göre toplam 19 dağın adı Olympos (Antik Yunanca ve ilgili kaynaklarda Olympos, Latince Olympus) olarak geçer.
Antik Yunan mitolojisinde, Olimpos Dağı, Teselya bölgesinde tanrıların oturduğu kabul edilen ve 2919 m ile Yunanistan’ın en yüksek zirvesi olan dağdır.
Bursa’da bulunan Mysia Olympos Dağı (Uludağ), antik çağda Mysia Olympos olarak da adlandırılan bir dağdır ve Marmara bölgesinin en yüksek zirvesidir.
Antik çağda ve 19. yüzyılda batılı seyyahlar tarafından Paphlagonia Olimpos Dağı (Arıt Dağı) olarak anılan bu dağ, Bartın merkezinin doğusunda, şehir merkezi ile Anıt şehri arasındaki Arıt Dağı’na tekabül etmektedir.
Antalya’da bulunan Olimpos Köyü, antik kent kalıntılarının olduğu bir vadi ve aynı zamanda bir tatil beldesidir.
Olimpos Tepesi (Kıbrıs), 1952 m ile Kıbrıs adasının en yüksek zirvesini oluşturan dağdır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki iki dağ ve Mars’taki bir dağ, bu tarihi ismin adını almıştır.
Olympos’un Yunanca bir kelime olmadığı yönünde de öneriler var. Bu ismin kökeni ve anlamı tam olarak bilinmemekle birlikte eski Anadolu dillerinden geldiğine ve genellikle “yüksek dağ” anlamına geldiğine inanılmaktadır. Başucunun gökyüzündeki bulutlara kadar uzandığı ve tanrıların orada ikamet ettiği inancı Yunanlılara Sümerlerden gelmiştir.
Mitolojide Olimpos Tanrıları
Olympos’un çevresi dağlarla çevrilidir. Aynı zamanda Olympos Likya yolu üzerinde bulunur. Olimpos’un yanındaki Musa dağının başına kadar Likya yolu çıkar. Olimpos’tan Likya yolunun geçmesi bir ticaret kenti olduğunu da gösterir. En yüksek dağ olan Olimpus dağı, Yuna mitolojisinde tanrıların oturduğu dağdır. Tanrıların kralı olan Zeus’un meskeni olan Olimpos, Zeus dışında, Yunan mitolojisinin 12 büyük tanrısının evidir. Bu 12 büyük tanrıya ‘Olimpiyan (Olympan) veya ‘Olimposlu tanrılar’ da denir. Devamlı olaraj olimpos’da yaşayan ve her kaynakta Olimpiyan olarak yaşayan ve Olimpiyon olarak her kaynakta geçen 10 tanrı vardır. bunlar;
- Hera
- Zeus
- Ares
- Poseidon
- Hephaistos
- Hermes
- Apollo
- Afrodit
- Athena
- Artemis’tir.
Bunların yanı sıra, 12’lik Olimpiyan tanrılarından zaman zaman sayılan zaman zaman da sayılmayan ve devamlı olarak Olimpos’da bulunmayan 4 tanrı vardır.
- Demeter
- Hades
- Hestia
- Dionysos
Olimpos’taki yerini Hestia Dionysos’a bırakarak insanlar arasında yaşamaya başlamıştır. Ahiret ve yer altı tanrısı olan Hades de çoğu zaman Olimpiyan sayılmasına rağmen genelde yer altında yaşadığından dolayı devamlı Olimpos’da yaşamaz. 6 ay Demeter’in kızı olan Persephone yer altı dünyasında kocası Hades ile yaşar, 6 ay da Olimpos da diğer tanrılar ve Demeter’le birlikte yaşar.
Olimpos Tanrıları ve İsimleri
Olimpiyan olarak isimlendirilen bu 14 tanrıyı görevleri ile sıralarsak;
Zeus: En büyük tanrı, tanrıların kralı, Olimpos’un ve tanrılar da dahil olmak üzere her şeyin yöneticisi
Hera: Evliliğin tanrıçası, Zeus’un karısı
Poseidon: Denizler aleminin, okyanusların tanrısı. Zeus’dan sonra gelen 2 büyük tanrıdan biridir.
Hades: ahiret ve yer altının tanrısı, ölen insanların ruhları ile o ilgilenir, Zeus’dan sonraki 2 büyük tanrıdan biridir. Diğeri de Poseidon’dur.
Athena: Sanat, eğitim, zeka ve savaş tanrıçası
Ares: Kahramanlar ve savaş tanrısı
Hephaistos: Demircilik ve ateşin tanrısı. Tanrıların demircisidir.
Apollo: Sağlık, müzik ve şifa tanrısı
Artemis: Hayvanların ve avcılığın tanrıçası
Hermes: Yolcuların ve hırsızların tanrısı
Afrodit: Cinselliğin, aşkın ve fiziki güzelliğin tanrıçası
Hestia: Ailenin, evin ve ocağın tanrıçası
Demeter: Tarımın, doğanın ve bereketin tanrıçası
Dionisos: Şarabın ve sarhoşluğun tanrısı.
